Moderni oblici terapije
In this page
Moderni oblici terapije
Osnova lečenja šizofrenije je redovno uzimanje odgovarajućih antipsihotika.
Sa uzimanjem lekova treba početi što je pre moguće, pri čemu treba odabrati lek koji će efikasno smanjiti simptome i dobro se podnositi, a ujedno omogućiti pacijentu da se pridržava stalne i redovne terapije. Uspeh terapije nije moguć bez ovakvog pristupa.
Zapamtite!
Lekovi sa dugotrajnim delovanjem, koji se primaju na 2 ili 4 nedelje, ili na 3 meseca, predstavljaju praktičan vid terapije koji olakšava svakodnevno funkcionisanje pacijenta i pridržavanje režima lečenja.
Međutim, bez obzira na način primene, terapija lekovima treba da se upotpuni i drugim oblicima lečenja, kao što su psihoterapija, psihoedukacija i aktivan rad sa porodicom ili negovateljem pacijenta.
Dugodelujući lekovi
Kliničke studije i iskustva iz svakodnevnog života pacijenta potvrđuju da što je češće doziranje lekova, to je niži nivo saradnje i ranije prekidanje terapije.
Problem važi ne samo za šizofreniju, već i za sve hronične bolesti, kao što su dijabetes, povišen krvni pritisak, pa čak i bronhijalna astma. Iz tog razloga današnja farmakologija pokušava da osmisli formulacije lekova koje će imati što je moguće duže delovanje. U svetu i u Srbiji su dostupni dugodelujući antipsihotici.
Injekcije se daju u mišić, i kod određenih lekova pacijent može da odabere mesto primene injekcije: debelo meso ili ruka (rame).
Dok se aktivna supstanca polako otpušta, koja je jednaka onoj u oralnim antipsihoticima, koncentracija leka u krvi se održava na ujednačenom nivou. Injekcije se daju na svake 2 ili 4 nedelje ili 3 meseca, jer koncentracija leka ostaje stabilna tokom tog vremenskog perioda. Pacijent ne mora svakog dana da se seti da uzme lek.
Dobro je znati...
Antipsihotici sa produženim oslobađanjem u velikoj meri olakšavaju nastavak lečenja, produžavaju periode remisije i značajno smanjuju rizik od recidiva (u odnosu na upotrebu iste supstance svakog dana).
Glavne grupe pacijenata koje mogu da imaju koristi od korišćenja dugodelujućih antipsihotika umesto oralnih lekova su:
- pacijenti sa čestim recidivima (pogoršanjima) zbog neredovnog uzimanja oralnih atipičnih antipsihotika
- pacijenti koji neredovno uzimaju terapiju oralnim atipičnim antipsihoticima
- stabilni pacijenti koji primaju klasične antipsihotike sa dugotrajnim delovanjem, ali imaju ekstrapiramidalne simptome
- pacijenti koji primaju oralne, atipične antipsihotike koji imaju česte recidive psihoze nepoznatog uzroka
- stabilni pacijenti koji uzimaju konvencionalne, oralne antipsihotike, ali imaju ekstrapiramidalne simptome
Lečenje dugodelujućim lekovima
Dobro je znati...
Svi dugodelujući antipsihotici se primenjuju kao injekcije u mišić (intramuskularna primena).
Debelo meso je glavno mesto primene injekcije. Kod određenih lekova pacijent može da odabere mesto primene injekcije: debelo meso ili ruka (rame). Injekcije daje medicinsko osoblje (obično medicinske sestre). Raspored davanja injekcija treba odrediti u skladu sa preporukama lekara (na svake 2 ili 4 nedelje ili 3 meseca). Davanje injekcija ne zahteva nikakvu prethodnu pripremu, osim kod određenih izuzetaka. Medicinsko osoblje će obavestiti pacijenta o posebnim procedurama pre primene leka.
Sveobuhvatno lečenje šizofrenije
Sveobuhvatno lečenje šizofrenije u okviru uređenog sistema brige o pacijentu obuhvata primenu lekova, ali i psihosocijalnu terapiju uz podršku koju pružaju porodica i negovatelj pacijenta, kao i socijalni i zdravstveni radnici.
Ovaj vid lečenja se ne zasniva samo na psihopatološkim simptomima i poremećajima kognitivnih funkcija. Pored toga se insistira na poboljšanju psihosocijalnog funkcionisanja pacijenta i osiguravanju važne uloge u društvenom životu. Dakle, od suštinskog je značaja da pacijent i njegova porodica usvoje pravilan pristup bolesti.
Kako bi se ova složena terapija omogućila i obezbedila njena delotvornost, potrebno je da se uključi više stručnjaka, kao što su lekar, medicinska sestra, psiholog, socijalni radnik i drugi, kao i da se obezbedi neograničen pristup zravstvenim ustanovama, kao i drugim oblicima podrške i nege.
Učešće pacijenta u terapiji lekovima
Često se dešava da se pacijent u vreme poboljšanja, odnosno, povlačenja simptoma (remisija), oseća zdravo i želi da zaboravi na bolest. Tada je pacijentu teško da prihvati uzimanje lekova ili psihoterapiju jer želi da ga tretiraju kao normalnu, zdravu osobu.
Međutim, predložena profilaktička terapija se sprovodi sa ciljem sprečavanja recidiva (povratka) bolesti i a ne da bi se osoba tretirala kao pacijent. Cilj profilaktičke terapije nakon doživljene epizode psihoze jeste sprovođenje mera za sprečavanje povratka bolesti i informisanje obolele osobe kako da se pridržava tih mera.
Zapamtite!
Lečenje kojim se predupređuje ponovno javljanje bolesti nije prepreka normalnom životu, već njegova potpora. Međutim, ovaj vid lečenja zahteva uključenost i saradnju pacijenta.
Terapeuti sve više nastoje da uključe pacijenta u proces donošenja odluka u vezi sa lečenjem. U početku pacijent treba da se osloni samo na mišljenje lekara kada je reč o lečenju. Posle nekog vremena, kako pacijent stiče svest o bolesti i iskustva prilikom terapije različitim lekovima, on u nekoj meri postaje stručan za sopstveno lečenje i može da predloži najbolji vid lečenja svom lekaru.
Važno je znati...
Pacijent koji ima iskustvo o sopstvenoj bolesti razume potrebu za lečenjem i ume precizno da saopšti probleme u vezi sa bolešću, kao i da prijavi neželjena dejstva terapije.
Poznavanje mehanizama aktivnosti lekova pacijentu olakšava redovno uzimanje propisane terapije, čak i u slučaju neželjenih dejstava.
Da li ste znali da...
Važno je da pacijent zajedno sa terapeutom odredi ciljeve terapije i načine na koji oni mogu da se ostvare. Uspostavljanje kvalitetnog dijaloga između pacijenta, negovatelja i terapeuta povećava šanse uspešne saradnje pri lečenju.
Saradnja je od ključnog značaja, jer prekidanje lečenja može da poništi pozitivne rezultate koji su ranije ostvareni i da negativno utiče na zdravlje pacijenta.
EM-109686; 09/2022